Recykling odpadów - oszczędność energii, lepsza jakość wód, gleby i korzyści dla gospodarki

Każdy z nas w ciągu roku produkuje średnio 283 kilogramy śmieci - tak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego. Tylko niewielka część z nich jest poddawana recyklingowi. Tymczasem ponowne przetwarzanie odpadów nie tylko ogranicza powiększanie się wysypisk śmieci, lecz także może zmniejszać poziom zanieczyszczenia powietrza, którym oddychamy. To akurat istotne w kwestii smogu, o którym - podobnie jak na przełomie ubiegłego roku - znowu jest głośno.

W Polsce wciąż udaje się odzyskać i ponownie przetworzyć zbyt małą część odpadów w stosunku do unijnych wytycznych - mówią dane Ministerstwa Środowiska. Sytuację mają poprawić nowe zasady segregacji odpadów komunalnych, które weszły w życie w lipcu 2017 r., ale dbałość o ponowne wykorzystanie odpadów to nie tylko kwestia przestrzegania prawa, lecz także troski o jakość życia każdego z nas.

Wciąż większość odpadów produkowanych przez Polaków nie jest ponownie wykorzystywana i trafia na wysypiska śmieci. Tam, w procesie biodegradacji, takich frakcji jak resztki jedzenia czy papier, wydziela się metan - toksyczny gaz cieplarniany. Wprawdzie nowoczesne technologie umożliwiają przekształcanie go w energię, ale rozwiązanie to nie jest w Polsce stosowane w wystarczającym stopniu.

Zdaniem ekspertów powstawanie gazu wysypiskowego można ograniczyć poprzez poprawną segregację śmieci oraz ich powtórne przetwarzanie. Recykling pozwala również znacznie zmniejszyć emisję dwutlenku węgla w porównaniu do sytuacji, gdy od początku przetwarza się surowce naturalne wykorzystywane w produkcji. Oprócz tego - dzięki ponownemu wykorzystaniu papieru - można zapobiec wycince drzew pochłaniających dwutlenek węgla. Tym samym recykling może sprawić, że ludzie będą oddychali czystszym powietrzem.

Oznacza to, że zagadnienie prawidłowego składowania odpadów oraz ich przetwarzania ma wpływ zarówno na środowisko naturalne, jak i na zdrowie każdego człowieka. Dzięki recyklingowi szkodliwość odpadów zostaje ograniczona także dlatego, że zanieczyszczenia nie przenikają do gleby oraz wód. Warto również zwrócić uwagę na to, jak długi jest czas rozkładu niektórych rodzajów odpadów: cienka torebka foliowa może przetrwać 20 lat, aluminiowa puszka po napoju już dziesięć razy tyle, plastikowa butelka rozłoży się zaś dopiero po 450 latach. Rekord należy jednak do wyrobów ze szkła - te ulegają rozkładowi po wielu tysiącleciach.

Recykling jest także korzystny dla gospodarki. Pozwala zmniejszyć zużycie surowców naturalnych, takich jak np. drewno, z którego uzyskuje się papier czy ropa naftowa, wykorzystywana choćby do produkcji plastikowych butelek. Dodatkowo przetwarzanie odpadów zamiast produkcji od podstaw przyczynia się do oszczędności energii.

Przykładowo: do produkcji aluminium ze zużytych puszek potrzeba aż o 95 proc. mniej energii niż by zużyto podczas produkcji "od zera". Badania Laboratorium Toksykologii Środowiska na belgijskim Uniwersytecie w Gandawie nie pozostawiają tu złudzeń.

Zgodnie z unijnymi wytycznymi do 2020 r. Polska powinna poddawać recyklingowi 50 proc. metali, papieru, tworzyw sztucznych i szkła. Tymczasem w 2015 r. przetwarzano zaledwie 26 proc. odpadów z tych frakcji. Osiągnięcie celu może więc okazać się prawdziwym wyzwaniem. Mają w tym pomóc przepisy, które weszły w życie 1 lipca 2017 r. Od tego momentu w całej Polsce obowiązuje wspólny system segregacji odpadów. Zakłada on podział odpadów na następujące frakcje: papier, szkło, metale i tworzywa sztuczne oraz odpady biodegradowalne. W piątym pojemniku mają się znaleźć odpady zmieszane. System nie zostanie jednak wprowadzony jednocześnie w całym kraju. Gminy mają czas na wymianę pojemników na te we właściwych kolorach do końca czerwca 2022 r.

Niedawno miasta, które najlepiej gospodarują odpadami, zostały nagrodzone w konkursie Eco-Miasto (Gdynia okazała się najlepsza wśród miast powyżej 100 tys. mieszkańców, a Wołomin poniżej 100 tys.). Zwycięskie ośrodki miejskie otrzymały nagrody od firm Suez i Tiru, które należą do grona partnerów projektu. Gospodarka odpadami była jedną z sześciu kategorii projektu Eco-Miasto, w ramach którego nagradzane są miasta najlepiej realizujące koncepcję zrównoważonego rozwoju (organizatorzy to ambasada Francji w Polsce oraz Centrum UNEP/GRID-Warszawa; Eco-Miasto jest realizowane we współpracy z Renault Polska, Saur Polska, Saint-Gobain, Suez Polska, Engie oraz Grupą EDF reprezentowaną przez EDF Polska, DK Energy i Tiru, a także Wspólnie - Fundacją LafargeHolcim).

W tegorocznej, piątej edycji konkursu Eco-Miasta przyznano 12 nagród oraz 16 wyróżnień. Jury doceniło działania miasta na rzecz mobilności zrównoważonej, efektywności energetycznej budynków i gospodarki odpadami. Z województwa podlaskiego do rywalizacji włączyła się tylko Hajnówka - jak dotąd jedyny samorząd z naszego regionu. Białystok nie był zainteresowany promocją zrównoważonego rozwoju. Hajnówka zresztą w zeszłym roku otrzymała wyróżnienie w kategorii gospodarka wodna za udział w projekcie "Rozbudowa transgranicznego systemu oczyszczania ścieków w zlewni rzeki Bug (Zachodni)". Tym razem sukcesu nie było, ale i tak należą się gratulacje za chęci i starania. Hajnówka startowała w kategorii efektywność energetyczna i systemy energetyczne.

(Piotr Walczak / Eco-Miasto / Foto: pixabay.com)