Zasiłek macierzyński - ile i na jakich zasadach

Gdy rodzi się dziecko, zazwyczaj opieką nad nim zajmuje się matka, choć i ojcowie mają taką możliwość. Nie da się ukryć, że niewiele osób może sobie pozwolić na rezygnację z pracy na okres wielu tygodni, aby zaopiekować się swoją pociechą. Jednak w przypadku narodzin dziecka opieka jest płatna, bo ubezpieczonej mamie przysługuje zasiłek macierzyński.

Zasiłek macierzyński przysługuje z racji urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dziecka do lat siedmiu, a także do 10 lat, jeśli otrzymało decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego. Prawo do zasiłku macierzyńskiego mają mamy, które na dzień porodu podlegają ubezpieczeniu chorobowemu. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, konieczne jest także terminowe opłacanie dobrowolnej składki chorobowej.

Urzędnicy potwierdzają, że choć świadczenie to przysługuje obojgu rodzicom, to częściej z zasiłku korzystają kobiety, co nie powinno dziwić. W województwie podlaskim w ciągu pierwszych czterech miesięcy 2020 r. ZUS wypłacił 11,2 tys. zasiłków macierzyńskich, w tym 9,5 tys. świadczeń otrzymały mamy.

Zasiłek macierzyński wypłacany jest za okres urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego. Okres wypłaty zasiłku uzależniony jest od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie bądź przyjętych na wychowanie. Przy urodzeniu lub przyjęciu na wychowanie jednego dziecka matka może przez 52 tygodnie pobierać zasiłek macierzyński. Przez 20 tygodni jest to urlop macierzyński i 32 tygodne urlop rodzicielski. W przypadku urodzenia bliźniaków okres pobierania zasiłku macierzyńskiego to maksymalnie 65 tygodni (31+34), przy trojaczkach to już 67 tygodni (33+34). Przy większej liczbie dzieci okres zasiłku wydłuża się i maksymalnie może trwać do 71 tygodni (37+34).

Pierwsze 14 tygodni zarezerwowanych jest dla mamy. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach ojciec może przejąć opiekę nad dzieckiem. Jeśli po 14 tygodniach urlopu macierzyńskiego mama dziecka będzie chciała wrócić do pracy, to pozostałą część urlopu musi wykorzystać tata dziecka. Warunkiem jest, aby ojciec był ubezpieczony.

Po urlopie macierzyńskim zarówno mama, jak i ojciec dziecka mają prawo do urlopu rodzicielskiego, który trwa 32 tygodnie, gdy urodzi się jedno dziecko, 34 tygodnie w przypadku urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie. Urlop ten przysługuje również w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie. Rodzice mogą korzystać z tego urlopu jednocześnie - wtedy oboje są z dzieckiem przez 16 lub 17 tygodni.

Mogą również podzielić urlop między sobą. Z urlopu rodzicielskiego można skorzystać jednorazowo lub w nie więcej niż w czterech częściach, będących wielokrotnością tygodnia. Urlop w wymiarze do 16 tygodni może być wykorzystany w późniejszym terminie, nie później jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat. Warunkiem jest, aby po zakończeniu urlopu macierzyńskiego wykorzystać przynajmniej jedną część urlopu rodzicielskiego - np. sześć tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka lub trzy tygodnie w razie przyjęcia dziecka na wychowanie.

Według białostockiego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wykorzystywany jest przez mężczyzn dość rzadko. W okresie od stycznia do kwietnia tego roku z urlopu rodzicielskiego w województwie podlaskim skorzystało ponad siedem tysięcy rodziców, z czego tylko 43 mężczyzn.

Zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości:

* 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz za okres:
- pierwszych trzech tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie, gdzie minimalny okres zasiłku macierzyńskiego wynosi dziewięć tygodni,
- pierwszych sześciu tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
- pierwszych ośmiu tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia lub równoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka,
- urlopu ojcowskiego,

* 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku za pozostały okres urlopu rodzicielskiego,

* 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, jeśli wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okresy tych urlopów ubezpieczona złoży w ciągu 21 dni po porodzie bądź przyjęciu dziecka na wychowanie.

W przypadku, gdy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszona o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych jest niższa od kwoty świadczenia rodzicielskiego, czyli 1000 zł, kwotę zasiłku macierzyńskiego netto podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego. Jeżeli zasiłek macierzyński przysługuje za część miesiąca, kwota podwyższenia jest ustalana w stosunku do pomniejszonej proporcjonalnie kwoty świadczenia rodzicielskiego. Podwyższenie zasiłku nie dotyczy zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego.

(Oprac. P. Walczak / Foto: pixabay.com)