Opieka nad dzieckiem. Z jakich uprawnień mogą korzystać mężczyźni?

Ojcowie coraz częściej uczestniczą w wychowaniu swoich pociech i korzystają z prawa do zasiłku macierzyńskiego. Podlegając ubezpieczeniu chorobowemu w przypadku narodzin lub przyjęcia dziecka na wychowanie mogą skorzystać z płatnej opieki nad potomkiem w postaci urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Najczęściej jednak korzystają z urlopu ojcowskiego, który jest dedykowany wyłącznie dla nich.

Rodzice nowonarodzonego dziecka mogą liczyć łącznie na 61 tygodnie wolnego od pracy, na które składają się urlop macierzyński i urlop rodzicielski. Zasada ta dotyczy także opiekunów, którzy przyjęli dziecko na wychowanie. Okres ten może być dłuższy dla rodziców, którym urodziło się, bądź przyjęli na wychowanie więcej niż jedno dziecko, a także dla rodziców dziecka posiadającego zaświadczenie "Za życiem".

Dodatkowo panowie mają prawo do urlopu ojcowskiego, który trwa dwa tygodnie i jest przeznaczony tylko dla nich. Podczas korzystania z tych urlopów otrzymują płatny zasiłek macierzyński, o ile podlegają ubezpieczeniu chorobowemu. Tylko od stycznia do kwietnia tego roku zasiłek macierzyński pobrało w Polsce ponad 335 tys. rodziców, z czego ponad 60,6 tys. to ojcowie.

W województwie podlaskim z zasiłku macierzyńskiego w ciągu pierwszych czterech miesięcy 2023 r. korzystało prawie 10 tys. osób, a 1,6 tys. z nich to mężczyźni.

Przy urodzeniu bądź przyjęciu na wychowanie jednego dziecka urlop macierzyński trwa 20 tygodni. Zdecydowanie częściej to kobiety z niego korzystają i zostają z nowonarodzonym dzieckiem w domu. Powodem tego jest zapewne fakt, że pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego jest zarezerwowane tylko dla matki. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach ojciec może w tym czasie przejąć opiekę nad noworodkiem.

Natomiast jeśli po 14 tygodniach od urodzenia dziecka mama będzie chciała wrócić do pracy, to maluchem może zaopiekować się ubezpieczony tata. Z takiej możliwości urlopu macierzyńskiego w całym kraju skorzystało ponad 2,7 tys. mężczyzn, a w Podlaskiem - 80.

Po urlopie macierzyńskim oboje rodzice mają prawo do urlopu rodzicielskiego. Od 26 kwietnia br. okres tego urlopu został wydłużony o dziewięć tygodni: z 32 do 41 tygodni w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka i z 34 do 43 tygodni w przypadku więcej niż jednego dziecka. Urlop rodzicielski może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach, nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy szósty rok życia. Urlop może zostać udzielony w nie więcej niż pięciu częściach. Co ważne, dodatkowe dziewieć tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje tylko jednemu z rodziców. Jeśli ubezpieczona mama wykorzystała urlop rodzicielski w maksymalnym wymiarze, np. 32 lub 34 tygodni, to pozostałe dziewięć tygodni może wykorzystać już tylko drugi rodzic.

Niezależnie od urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, ubezpieczonemu ojcu dziecka przysługuje urlop ojcowski. Wynosi dwa tygodnie. Należy pamiętać o tym, że urlop ojcowski można wykorzystać do dnia, w którym dziecko skończy 12. miesiąc życia albo dnia, w którym minie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu dziecka, jednak nie dłużej niż do dnia, w którym dziecko skończy 14 lat. Jeśli ojciec miał prawo do urlopu ojcowskiego w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej, tj. 26 kwietnia 2023 r., to może skorzystać z tego urlopu do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia albo 14. roku życia, o ile nie upłynęły 24 miesiące od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie tego dziecka.

W kraju na urlopie ojcowskim w ciągu czterech miesięcy 2023 r. było ponad 56,8 tys. mężczyzn, w województwie podlaskim z tego uprawnienia skorzystało 1,5 tys. ojców.

(PW)