Wiedzieliście o tym, że budynek Zakładu Karnego przy Kopernika jest zabytkiem?

Nieco ponad tydzień temu, a dokładnie 8 lutego, obchodzony był Dzień Służby Więziennej. Z tej okazji Wojewódzki Konserwator Zabytków postanowił przybliżyć historię niektórych zabytkowych budynków więziennych znajdujących się w województwie podlaskim. Wśród nich jest między innymi Zakład Karny przy ulicy Kopernika w Białymstoku.

Najstarszym zachowanym budynkiem w Białymstoku spełniającym niegdyś tę funkcję jest dawny pawilon więzienny przy ulicy Sienkiewicza 57. Został wzniesiony w I połowie XIX wieku. Około 1905 roku, po wybudowania nowego więzienia przy ulicy Kopernika, wszystkie budynki pozostałe po zakładzie penitencjarnym zostały zapewne przekazane miastu. Po I wojnie światowej ulokowano w nich Państwową Szkołę Rzemieślniczo-Przemysłową Żeńską.

Znajdujący się przy ulicy Kopernika w Białymstoku dawny zespół więzienia carskiego (obecny areszt śledczy) został wzniesiony przez władze carskie w latach 1908-1911 (wówczas poza granicami miasta). Nowe więzienie było na owe czasy zakładem nowoczesnym. Władze carskie przetrzymywały w nim zesłańców przed wywozem w głąb Rosji, w czasie II wojny światowej wykorzystywany był przez władze sowieckie i niemieckiej, a po wojnie władze komunistyczne więziły działaczy podziemia niepodległościowego. Architektura zespołu nawiązuje do rosyjskiego budownictwa koszarowego z przełomu XIX i XX wieku.

Pozostałości po carskim budownictwie więziennym znajdują się także w Suwałkach. Przy ulicy Dwernickiego 17 na przełomie XIX i XX wieku ulokowano zespół aresztu, po którym do dzisiaj pozostały dwa budynki – budynek aresztu i biurowy. Dawniej były jednymi z nowoczesnych więzień w ośrodkach miejskich zachodniej części Imperium Rosyjskiego.

(Źródło i foto: PWKZ/ oprac. ASM)