Znaj swoje prawa: zaległy urlop, przerwany wypoczynek

Masz zaległy urlop jeszcze z ubiegłego roku? Musisz go wykorzystać do końca września, a pracodawca nie ma prawa ci zabronić z niego skorzystać. W przeciwnym razie popełnia wykroczenie i naraża się na dolegliwą karę finansową. Zgodnie z kodeksem pracy urlop za poprzedni rok musi zostać wykorzystany najpóźniej do września następnego roku. Jeżeli zatem zostały nam zaległe wolne dni z 2017 roku to ten urlop trzeba wykorzystać.

Pracownik, który nie wykorzysta tego prawa nie naraża się na karę. Nie można jednak tego powiedzieć o jego pracodawcy: kierownik, który nie kontroluje urlopów pracowników i dopuszcza do tego, że urlop z 2017 roku nie zostanie wykorzystany do końca września 2018 może zostać ukarany przez Państwową Inspekcję Pracy karą minimum 1000 złotych. Pracodawca - aby uniknąć takiego stanu rzeczy - może wysłać pracownika na urlop przymusowy jeżeli nie jest w stanie dojść do porozumienia z pracownikiem co do terminu wykorzystania zaległego wypoczynku. 

Ubiegłoroczne kontrole wykazały nieprawidłowości w wykorzystaniu zaległego urlopu wypoczynkowego przez pracowników w prawie co piątej firmie.

Jeżeli jednak udaliśmy się na wymarzony urlop to czy pracodawca może nam go przerwać? Niestety to możliwe. Podczas urlopu nie mamy obowiązku mieć kontaktu z pracodawcą i miejscem pracy, ale... jeśli umówiliśmy się na to z pracodawcą to może on nam skutecznie przerwać urlop i wezwać do pracy. Nie ma do tego prawa w każdych okolicznościach. Może to zrobić tylko jeśli zaszły okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczęcia urlopu. Może to być np. niezapowiedziana kontrola zewnętrzna, poważna awaria, choroba któregoś z zastępujących nas współpracowników. 

Zasady odwoływania z urlopu precyzuje kodeks pracy. Artykuł 167 §1 wskazuje, że pracodawcy wolno przerwać wypoczynek pracownika o ile doszło do sytuacji, której tórej w momencie udzielania dni wolnych pracodawca się nie spodziewał. I co więcej, patrząc obiektywnie, nie mógł jej przewidzieć. Przyczyny nie są nigdzie precyzyjnie wyliczone: może to być nagłe, nieprzewidziane zlecenie. Pracodawca musi w sposób jasny i wyraźny powiadomić pracownika o przerwaniu urlopu. Jest to możliwe np. w czasie rozmowy telefonicznej ale musi ono mieć formę polecenia. Opisanie okoliczności i trudności w firmie z informacją "jesteś potrzebny w pracy" taką formułą nie jest. Sądy pracy kilkakrotnie rozstrzygały spory powstałe w takich sytuacjach na korzyść pracowników. Warto też zaznaczyć, że orzeczenia sądów wyraźnie wskazują, że nie można nałożyć na pracownika obowiązku codziennego sprawdzania prywatnej (służbowej) poczty elektronicznej lub odbierania telefonu. 

Jeżeli jednak doszło do kontaktu z szefem pracownik ma obowiązek przerwać urlop i stawić się niezwłocznie do pracy, bo naraża się na możliwość dyscyplinarnego zwolnienia z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. Pracodawca ma jednak - niezależnie od okoliczności - pokryć koszty poniesione z odwołaniem urlopu. Mogą to być np. koszty noclegu, wydatki na paliwo czy bilety podróżne w tym lotnicze. Nie ma co liczyć, że pracodawca zwróci nam pieniądze, jakie podczas urlopu wydaliśmy no, na zakupu odzieży i sprzętu sportowego. Trzeba też pamiętać, że obowiązek udokumentowania poniesionych kosztów spoczywa na pracowniku.

Jeżeli jednak byliśmy na urlopie wraz z rodziną i musiała ona wracać razem z nami to pracodawca musi pokryć także koszty ich powrotu. W szczególności dotyczy to wypoczynku z dziećmi i kosztów skrócenia ich wypoczynku. Pracodawca ma też obowiązek zapewnienia pracownikowi na wykorzystanie zaległego urlopu - w tym prawa do nieprzerwanego wypoczynku przez okres minimum 14 dni. Brak pokrycia kosztów przerwanego urlopu lub uniemożliwienie odebrania go sobie w późniejszym terminie może być podstawą pozwu o mobbing lub dyskryminacji. 

(Przemysław Sarosiek/ Foto: pixabay.com/ leg)