Nowoczesne miasta wyznacza ilość zieleni, a nie betonu, szkła i stali

Jeszcze niedawno za oznakę technologicznego postępu uważano przestrzenie miejskie pełne betonu i szkła. Obecnie jednak miasta idące z duchem czasu to te, w których przybywa przede wszystkim zielonych terenów. Jeśli są dobrze zaplanowane, pozwalają poprawić jakość powietrza, lepiej gospodarować wodą oraz sprzyjają dobremu samopoczuciu mieszkańców. Tak uważają organizatorzy projektu Eco-Miasto. I tłumaczą, że kompleksowe projektowanie zieleni to długotrwały proces, którego efekty - np. w przypadku nasadzeń drzew - mogą być odczuwane dopiero po wielu latach, dlatego bardzo ważne jest uwzględnienie w nim przyszłych wyzwań i problemów.

Aktywność polskich miast w dziedzinie tworzenia zielonych miejsc została doceniona przez jury tegorocznej, piątej edycji konkursu Eco-Miasto, którego celem jest promowanie i nagradzanie najlepszych praktyk polskich miast w zakresie zrównoważonego rozwoju.

W kategorii zieleń a powietrze nagrody i wyróżnienia otrzymały w tym roku Lublin, Kartuzy, Słupsk, Warszawa czy Wrocław. Z województwa podlaskiego nie było nawet chętnych do wzięcia udziału w zmaganiach. Co prawda, w szranki z innymi samorządami po raz drugi stanęła Hajnówka, ale w kategorii efektywność energetyczna i systemy energetyczne.

To zresztą nieco dziwne, że żaden ośrodek z Podlasia, regionu Zielonych Płuc Polski, nie chciał pochwalić się zielenią miejską. Trudno wytłumaczyć to niewiedzą, bo jak widać na powyższym przykładzie tylko samych laureatów - w innych częściach kraju postanowiono spróbować i tym samym promować swoje osiągnięcia. Dodajmy, że bezpłatnie, bo udział w projekcie nic nie kosztuje. Najbardziej prawdopodobna pozostaje zatem... alergia na aktywność.

Tymczasem przestrzeń zielona w miastach ma niebagatelne znaczenie nie tylko na komfort życia mieszkańców i ich poczucie estetyki, ale i wspomnianą jakość powietrza - a zatem zdrowie. Wielokrotnie podkreślaliśmy również w naszym portalu przy okazji nawałnic, że woda w asfalt i beton nie wsiąka. Jeżeli tereny zielone są sukcesywnie zmniejszane, likwidowane, to i częściej dochodzi do tworzenia się - dosłownie - stawów w mieście po każdej większej ulewie.

Według raportu portalu rynekpierwotny.pl z 2017 r., opracowanego na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, w 2015 r. w polskich miastach średnio 20 proc. powierzchni zajmowały tereny zielone. Tworzą je zarówno lasy znajdujące się w obrębie miast, jak i parki, zieleńce czy tereny zieleni osiedlowej. Coraz częściej zieleń w ośrodkach miejskich przybiera mniej oczywiste formy, takie jak zielone dachy, ściany czy łąki, które zastępują równo przystrzyżone trawniki. Jedno jest pewne: nowoczesne miasta oddają przestrzeń roślinom, bo te mogą rozwiązać wiele problemów, z którymi borykają się ośrodki miejskie oraz ich mieszkańcy.

Bardzo wiele polskich miast walczy z zanieczyszczeniem powietrza. Eksperci podkreślają, że jednym ze skutecznych rozwiązań jest odpowiednie planowanie zieleni, ponieważ rośliny magazynują wiele szkodliwych substancji, takich jak dwutlenek węgla czy pyły, a oprócz tego produkują tlen. Szczególnie ważną rolę w procesie oczyszczania powietrza pełnią drzewa, dlatego należy dbać, by w miastach było ich coraz więcej. Działania w tym kierunku prowadzi Warszawa. Władze stolicy udostępniły mieszkańcom aplikację "Milion drzew", za pomocą której warszawiacy wskazali ponad 7,5 tysiąca miejsc, w których chcieliby, aby pojawiła się zieleń. Obecnie trwają nasadzenia w wybranych lokalizacjach. Warszawa została wyróżniona we wspomnianym konkursie Eco-Miasto 2017 m.in. za tę akcję.

Tworzenie terenów zielonych może mieć również znaczenie dla gospodarowania zasobami wodnymi. Polska należy do krajów zagrożonych deficytem wody. Oprócz tego - w związku ze zmianami klimatu - coraz częściej zdarzają się gwałtowne opady deszczu, które wiążą się z kolei z niebezpieczeństwem powodzi. Kluczowe dla przeciwdziałania tym problemom jest zapewnienie odpływu wody oraz właściwego poziomu jej retencji. To niełatwe zadanie w miastach, gdzie dużą powierzchnię zajmują chodniki, ulice czy podziemne parkingi. Szacuje się, że na jednego mieszkańca Unii Europejskiej przypada 200 metrów kwadratowych powierzchni o zasklepionej glebie. Jakie działania można podjąć w tej sytuacji?

Bez wątpienia Kartuzy są warte podpatrzenia przez włodarzy Białegostoku. Ich system mógłby się przydać na rodzimym podwórku. Jeśli będzie sprawdzał się tam, czemu nie skorzystać z doświadczeń i tutaj.

Zieleń w miastach oznacza nie tylko korzyści dla środowiska, lecz także może sprzyjać dobremu samopoczuciu mieszkańców, a nawet wspomagać walkę z chorobami cywilizacyjnymi. Spacery w zielonym otoczeniu to dla wielu ludzi sposób radzenia sobie ze stresem, a aktywność na świeżym powietrzu (spacery, bieganie czy wycieczki rowerowe) sprzyja utrzymaniu dobrej kondycji i zapobiega nadwadze. Miejsca takie jak parki mogą również stać się przestrzenią integracji mieszkańców.

Z kolei Wrocław, który został wyróżniony w konkursie Eco-Miasto, bierze natomiast udział w eksperymentalnym projekcie "GrowGreen". Na Ołbinie, jednej z dzielnic miasta, powstanie m.in. siedem parków kieszonkowych, czyli niewielkich zielonych przestrzeni. W każdy etap ich tworzenia mają być zaangażowani mieszkańcy. Roślinność ma się pojawić tam, gdzie najbardziej jej brakuje. Na znaczenie zieleni w mieście zwróciły uwagę również władze Słupska, który także zdobył wyróżnienie w konkursie. Część miasta ma zostać poddana rewitalizacji, a wprowadzenie terenów zieleni będzie wspierać ten proces.

Organizatorami konkursu Eco-Miasto są ambasada Francji w Polsce oraz Centrum UNEP/GRID-Warszawa. Projekt jest realizowany we współpracy z Renault Polska, Saur Polska, Saint-Gobain, Suez Polska, Engie oraz Grupą EDF reprezentowaną przez DK Energy i Tiru, a także Wspólnie - Fundacją LafargeHolcim.

Miło byłoby poczytać lub posłuchać, jak doceniane są projekty planowane lub realizowane w województwie podlaskim. Tym bardziej, że nie chodzi o samo chwalenie się samorządów na zewnątrz, a pokazanie głównie mieszkańcom, że dbałość o estetykę miejskich przestrzeni to nie tylko wyświechtany slogan. Bo nowoczesność to nie tysiące świecących neonów, coraz wyższe wieżowce i aplikacje na smartfony. To tworzenie miejsc, dzięki którym możemy poczuć się lepiej, odetchnąć od blokowisk z setkami samochodów na chodnikach czy ulicznych korków. W każdym mieście w tym zakresie jest coś do zrobienia. W Białymstoku też - jak najbardziej. Apelowanie o mądre i przemyślane gospodarowanie jest zawsze jak najbardziej na miejscu. Zawsze można też skorzystać ze sprawdzonych pomysłów innych samorządów - jeśli chodzi o dobre praktyki, to nie ma się czego wstydzić.

(Piotr Walczak / Foto: BI-Foto)