Umowy o dzieło. Czy wciąż są popularne?

Największa grupa wykonawców umów o dzieło to osoby w wieku 30 - 39 lat. Średni czas, na jaki są one zawierane, to osiem dni. Tylko w pierwszych trzech kwartałach 2022 r. zgłoszono około 1,3 mln tzw. umów rezultatu, czyli o ok. 6,5 proc. więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.

Przepisy tarczy antykryzysowej od 1 stycznia 2021 r. wprowadziły obowiązek informowania ZUS o umowach o dzieło. Zobowiązani przekazują informację na formularzu RUD. Wpisują do niego dane swoje oraz wykonawcy umowy o dzieło, a także datę rozpoczęcia i zakończenia wykonywania tej umowy oraz jej przedmiot. Na jednym formularzu RUD zamawiający może wpisać maksymalnie 10 umów zawartych z tym samym wykonawcą.

W pierwszych trzech kwartałach 2022 roku zgłoszono 1,27 mln umów o dzieło. W porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego odnotowano wzrost składanych formularzy RUD o 8 proc., a liczby zawieranych umów o dzieło o 6,5 proc. Najwięcej umów o dzieło w okresie od stycznia do września 2022 r. zgłosili płatnicy składek w województwie mazowieckim, a następnie w województwie śląskim, najmniej w województwie opolskim, nasz region uplasował się na 13. miejscu.

Natomiast najwięcej umów o dzieło na 10 tys. płatników składek zgłoszono w województwie śląskim - 15 387, a w województwie podlaskim - 1 854 (11. pozycja).

Od 1 stycznia do 30 września 2022 r. przekazano łącznie 853,6 tys. formularzy RUD, co daje średnio na miesiąc 94,8 tys. zgłoszeń. Największa liczba zgłoszeń została przekazana we wrześniu i wyniosła 102,7 tys., najmniejsza w styczniu - 79 tys. Złożone formularze RUD w badanym okresie zawierały natomiast informacje o ponad 1,27 mln umów. W ujęciu miesięcznym można stwierdzić, że przeciętnie liczba zgłaszanych umów o dzieło wynosiła 141,6 tys. Największa liczba umów została zgłoszona w lipcu - 152 tys., najmniejsza w styczniu - 121,3 tys.

Od 1 stycznia do 30 września 2022 r. w formularzach RUD zgłoszono 281 tys. wykonujących umowy o dzieło. Więcej wśród nich było mężczyzn, którzy stanowili 52,64 proc. wykonawców. Największe grono zawierających umowy o dzieło to osoby w wieku 20 - 49 lat, stanowią oni ponad 68 proc. Spośród tego kręgu najliczniejsza jest grupa wiekowa w przedziale 30 - 39 lat. W tym okresie było ich 68,8 tys., co daje 25,16 proc. wszystkich zgłoszonych.

Umowy o dzieło zazwyczaj zawierane są na krótki czas, najczęściej na osiem dni, co stanowi 27,67 proc. oraz na dzień, co stanowi 23,95 proc. Średni okres, na który zawarto umowy o dzieło, to 22 dni, natomiast wartość środkowa (mediana) to osiem dni.

Najwięcej osób wykonujących umowy o dzieło zostało wykazanych w sekcji "działalność profesjonalna, naukowa i techniczna" - 68 677 wykonawców (20,15 proc.). Na dalszych miejscach jest "informacja i komunikacja" - 67 172 wykonawców (19,71 proc.), "działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją" - 46 990 wykonawców (13,79 proc.), "edukacja" - 42 351 wykonawców (12,43 proc.), "pozostała działalność usługowa" - 34 961 wykonawców (10,26 proc.), "przetwórstwo przemysłowe" - 14 278 wykonawców (4,19 proc.), "administracja publiczna i obrona narodowa", "obowiązkowe zabezpieczenia społeczne" - 14 147 wykonawców (4,15 proc.).

Umowy o dzieło zawierano również z cudzoziemcami. Stanowili oni 5,48 proc. wszystkich wykonujących takie umowy. Najczęściej zawierano umowy z obywatelami Ukrainy - 41 proc. i Białorusi - 14,8 proc. Wiele umów zawieranych jest również z obywatelami Niemiec - 4,3 proc., Wielkiej Brytanii - 3,6 proc., Rosji - 3,3 proc., USA - 2,7 proc., Włoch - 2,3 proc., Francji - 2 proc., Pakistanu - 1,8 proc., Hiszpanii - 1,7 proc., Czech - 1,5 proc., Indii - 1,1 proc., Gruzji - 1,1 proc.

Dzięki rejestrowi umów o dzieło wiadomo, ile jest ich zawieranych, z kim oraz w jakich branżach. To informacje, które mogą być pomocne do budowania polityki gospodarczej i związanej z rynkiem pracy. Na podstawie danych dotyczących liczby zgłoszonych umów o dzieło i ich wykonawców, w porównaniu do liczby ubezpieczonych w systemie ubezpieczeń społecznych, wynika, że również w 2022 r. nie jest to tak duża skala, o której mówiono przed wprowadzeniem rejestru umów o dzieło.

(Oprac. P. Walczak)