Kleszcze atakują! W Podlaskiem już ponad 230 przypadków boreliozy. Jak się chronić?

Nasze województwo jest terenem endemicznego występowania zakażonych kleszczy, przenoszących m. in. wirusy kleszczowego zapalenia mózgu czy też bakterie Borrelia burgdorferi. Patogenami tymi mogą być zakażone zarówno dorosłe kleszcze, jak i larwy oraz nimfy. Sanepid ostrzega, że co prawda nie każdy kleszcz jest zakażony, ale są takie, które przenoszą więcej niż jeden patogen. Ryzyko zachorowania i groźnych powikłań zminimalizujemy, jeśli odpowiednio szybko usuniemy tkwiącego w skórze pasożyta.

Do końca kwietnia tego roku w Podlaskiem zarejestrowano tylko trzy przypadki wirusowego zapalenia mózgu, choroby przenoszonej przez kleszcze, oraz aż 236 przypadków zachorowań na boreliozę.

Według Elżbiety Abramowicz, szefowej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Białymstoku, najskuteczniejszą i najlepszą metodą zabezpieczenia przed zachorowaniem na kleszczowe zapalenie mózgu i jego następstwami jest przeprowadzenie pełnego cyklu szczepień ochronnych, a sama szczepionka jest bezpieczna i dobrze tolerowana. W ubiegłym roku na terenie naszego województwa zaszczepiono 2 397 osób przeciw tej chorobie (dane na podstawie sprawozdania rocznego za 2015 r. Mz-54).

Elżbieta Abramowicz wyjaśnia, że kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest wirusową chorobą ośrodkowego układu nerwowego. Czynnikiem, który ją wywołuje, są wirusy z rodziny Flaviviridae. Występują one głównie u zwierząt, takich jak gryzonie, zwierzyna leśna, ptaki wędrowne), a jego przenosicielami (wektorami) są właśnie kleszcze. Do zakażenia może dojść również na skutek picia mleka zakażonych kóz, owiec i krów.



W pierwszej fazie choroby mogą wystąpić objawy uogólnione: gorączka, uczucie zmęczenia, nudności, ból głowy i mięśni. Te utrzymują się zazwyczaj kilka dni i w większości przypadków choroba kończy się wyzdrowieniem. Niekiedy jednak, po trwającym od jednego do 20 dni okresie utajenia, dochodzi do rozwinięcia drugiej fazy choroby, w której obserwujemy objawy związane z zapaleniem opon mózgowych i mózgu, takie jak gorączka, narastające bóle głowy, sztywność karku, zaburzenia świadomości, porażenia nerwów czaszkowych, zaburzenia koordynacji, porażenia kończyn górnych i dolnych. Kleszczowe zapalenie mózgu może powodować poważne następstwa, a także zgony. Do głównych powikłań należą neurologiczne objawy ubytkowe, porażenia, niedowłady nerwów czaszkowych i obwodowych. Nierzadko obserwuje się objawy psychiczne: zaburzenia świadomości, koncentracji, snu, depresję. Hospitalizacja, a następnie rekonwalescencja trwają bardzo długo, a niektórym uniemożliwiają powrót do pracy.

- Borelioza z Lyme jest chorobą zakaźną, wywołaną przez bakterie Borrelia burgdorferi. Jest to najczęściej występująca choroba przenoszona przez kleszcze w Ameryce Północnej, Europie i Azji - tłumaczy szefowa wojewódzkiego sanepidu.

U około połowy osób po trzech do 10 dni od ukłucia przez zakażonego kleszcza, pojawia się w tym miejscu zmiana skórna, która następnie (w okresie nawet do kilku tygodni) powiększa się, tworząc czerwoną lub sinoczerwoną plamę, często z przejaśnieniem w środku – tzw. rumień wędrujący.

- Borrelia żyje wewnątrzkomórkowo oraz przekracza barierę krew - mózg, co stwarza pewne problemy w czasie leczenia. W ciągu kilku tygodni po ukłuciu kleszcza krętki rozprzestrzeniają się za pośrednictwem krwi do odległych miejsc – stawów, serca, układu nerwowego, uszkadzając te organy i zaburzając ich funkcje. Przebycie zakażenia nie daje trwałej odporności i nie chroni przed ponownym zakażeniem. Nie ma dostępnej szczepionki przeciwko tej chorobie - mówi Elżbieta Abramowicz.

Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo ukąszenia i zakażenia, warto zastosować kilka prostych zasad:
- nosić odpowiednią odzież w miejscach, gdzie istnieje ryzyko występowania kleszczy (lasy, pola etc.), zakrywającej jak najwięcej części ciała (długie spodnie, koszule z długimi rękawami, nakrycie głowy);
- stosować preparaty odstraszające kleszcze (repelenty);
- unikać spożywania niepasteryzowanego mleka (dotyczy to opisywanego wyżej KZM);
- po wizycie w lesie lub innym miejscu bytowania kleszczy dokładnie obejrzeć całe
ciało.

Eksperci radzą, by po zauważeniu kleszcza natychmiast delikatnie go usunąć. W tym celu należy pęsetą ująć kleszcza tuż przy skórze i pociągnąć ku górze zdecydowanym ruchem. Miejsce ukłucia należy zdezynfekować. Gdyby usunięcie kleszcza sprawiało trudności, należy zwrócić się o pomoc do lekarza. W żadnym wypadku nie należy smarować pajęczaka żadną substancją, aby nie zwiększać ryzyka zakażenia.

(Piotr Walczak / Foto: sxc.hu)