Ludzie dawnego Białegostoku: Bracia Kaufman

Urodzeni w Białymstoku bracia Kaufman byli światowej sławy filmowcami i mieli spory wpływ na amerykańską i radziecką kinematografię. Byli synami właściciela księgarni Abla Kaufmana i Fajgi z domu Halpern.

Najstarszy syn, Denis, urodził się w 1896 roku, a Michał i Borys w 1897. W 1915 roku, prawdopodobnie w wyniku bieżeństwa i zbliżającego się frontu trafili do Rosji. Denis zaczął tam studia medyczne, a już w 1917 roku w wieku zaledwie 22 lat zaczął pracować w komitecie filmowym, po czym pięć lat później zaczął kierować eksperymentatorską grupą Kino-Oko, wydającą między innymi kronikę filmową „Kinoprawda” (na początku lat 60. Nazwą tą zainspirowali się Francuzi, tworząc kierunek Cinéma Vérité).

Z czasem Denis, który przyjął pseudonim Dziga Wiertow stał się jednym z najwybitniejszych dokumentalistów w dziejach kina. Jako twórca idei kroniki filmowej głosił wyższość filmów dokumentalnych nad filmami fabularnymi, uznawał je za przerysowane i nie pokazujące życia szarego człowieka takim jakim jest. Z czasem jednak filmy fabularne zaczęły się cieszyć coraz większą popularnością co ograniczyło popularność Wiertowa.

Oprócz projektu "Kinoprawda", który składał się z dwudziestu trzech piętnastominutowych kronik, Wiertow nakręcił łącznie 13 filmów: Rocznica rewolucji (1919), Bitwa (1920),Agit-Pociąg (1921), Historia wojny domowej (1922) Kino-Oko (1924), Radzieckie zabawki (1924), Naprzód Rady (1926), Szósta część świata (1926), Jedenasty (1928), Człowiek z kamerą (1929), Entuzjazm/Symfonia Donbasu (1931), Trzy pieśni o Leninie (1934), Kołysanka (1937). Zmarł na raka w 1954 roku.

Michaił Kaufman był fotografem i operatorem filmowym. Również należał do prowadzonej przez brata grupy Kino-Oko i pracował z nim przy projekcie Kinoprawda. Jako operator pracował z bratem przy filmach "Człowiek z kamerą", "Jedenasty" i "Szósta część świata", oraz sam wyreżyserował filmy "Moskwa" (1927) i "Wiosna" (1929). Niektóre z jego ujęć przeszły do historii kinematografii. Zmarł w 1979 roku.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Borys wraz z rodzicami wrócili do Białegostoku. Niedługo później Borys zaczął studia w Paryżu, tam już został i podobnie jak bracia oddał się kręceniu filmów jako operator kamery. W samej tylko Francji brał udział przy kręceniu 22 filmów i jego karierę chwilowo wstrzymała II wojna światowa. Po jej wybuchu wstąpił do francuskiej armii, a po kapitulacji trafił do Kanady, gdzie pracował w National Film Board of Canada.

W 1942 przeniósł się do USA i Hollywood stanęło przed nim otworem. Borys pracował przy kilkudziesięciu filmach, w tym przy kultowym i ponadczasowym "Dwunastu gniewnych ludzi", zdobywcą Oscara i Złotego Globu "Na nabrzerzach" z Marlonem Brando w roli głównej, czy nominowanym do Oscara "Baby doll". Odpowiadał także za zdjęcia do kultowego "Jak ptaki z gniazd", również z Marlonem Brando. Ostatni film przy jakim pracował – to "Powiedz, że mnie kochasz Junie Moon" z 1970 roku, z przepiękną Lizą Minelli. Film zdobył Złotą Palmę w Cannes. Borys zmarł 10 lat później, 24 czerwca 1980 roku.

(Edward Horsztyński)