Ludzie dawnego Białegostoku: Paul von Lilienfeld-Toal

Choć Paul von Lilienfeld-Toal pochodził z inflanckiej szlachty szwedzkiego pochodzenia, urodził się w Białymstoku. Przyszedł na świat 29 stycznia 1829 roku jako syn urzędnika państwowego Otta Friedricha von Lilienfelda i Konstancji d'Auvray, córki generała piechoty Fredrika Augusta d'Auvray.

Prywatnie zajmował się socjologią. Od 1896 roku był wiceprezesem Międzynarodowego Instytutu Socjologii, a od 1897 prezesem. W 1860 r. Lilienfeld opublikował pod pseudonimem "Podstawowe zasady ekonomii politycznej", a w 1872 roku swój główny esej: "Myśli o naukach społecznych przyszłości", natomiast w 1894 roku opublikował w Revue Internationale de Sociologie dzieło: "Patologia społeczeństwa".

Lilienfeld był zwolennikiem organicyzmu, nurtu uważającego, że społeczeństwo jest jak żywy organizm. Organicyzm porównuje ludzi do komórek w ciele, i twierdzi że im lepiej funkcjonują ze sobą warstwy społeczeństwa, instytucje i rząd, tym organizm jest zdrowszy. To właśnie od tego nurtu przyszło się mówić o sercu miasta, zdrowej tkance społeczeństwa, rodzinie jako podstawowej komórce społecznej itd. I tym właśnie kierował się Lilienfeld w swej pracy jako urzędnik, polityk i gubernator.

W wieku 20 lat, po zakończeniu nauk w Petersburskich szkołach zaczął pracować w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych Imperium Rosyjskiego. Następnie pracował na różnych stanowiskach w Estonii i Finlandii i wtedy też zawarł wiele znajomości. Karierę polityczną zaczął w 1861 roku jako deputat peterhowskiego ziemiaństwa, a następnie był jej przewodniczącym. Od 1867 do 1868 był wicegubernatorem Petersburga, po czym został gubernatorem Kurlandii (dzisiejsza Łotwa) i był nim aż do 1885 roku.

Za jego rządów nastąpił rozwój infrastruktury, komunikacji i szkolnictwa. Jeśli chodzi o szkolnictwo, to mimo, że w tamtym czasie w krajach bałtyckich trwała silna rusyfikacja, Lilienfeld wspierał aktywnie Niemców Bałtyckich. Jednocześnie jednak ograniczał rozwój kulturalny Łotyszy. Od 1978 roku miał rangę tajnego radcy, a od 1885 zrezygnował z bycia gubernatorem i został senatorem.

Zmarł 11 stycznia 1903 roku w Petersburgu.

(Edward Horsztyński)